Onderzoek medicijn bij zuigelingen met ALL

Veruit de meest voorkomende vorm van kanker op de kinderleeftijd is acute lymfatische leukemie (ALL). Dankzij intensief onderzoek in de afgelopen decennia is de prognose voor kinderen met ALL heden ten dagen gunstiger dan voorheen. Met behulp van combinatie chemotherapie geneest ongeveer 80% van alle kinderen met ALL. Echter, deze behandelingen falen bij meer dan 50% van de zuigelingen (kinderen jonger dan 1 jaar) met ALL. Een belangrijke reden hiervoor is ongevoeligheid voor bepaalde medicijnen bij deze groep patiënten. Leukemiecellen van zuigelingen met ALL zijn ongevoeliger voor de meeste medicijnen, waaronder prednison en dexamethason, die deel uit maken van de huidige behandeling van ALL, dan de leukemiecellen van oudere kinderen met ALL. De mate van respons van de leukemiecellen op deze medicijnen heeft een voorspellende waarde voor de overlevingskansen van de patiënt.  
Dit project heeft als doel de genetische mechanisme te ontrafelen die bij zuigelingen met ALL ten grondslag liggen aan de ongevoeligheid voor de momenteel beschikbare medicijnen tegen ALL. Wanneer duidelijk wordt welke genetische factoren hierbij een rol spelen, kan deze kennis gebruikt worden om nieuwe behandelstrategieën te ontwikkelen, teneinde de overlevingskansen voor deze kinderen te verbeteren. Een strategie om de prognose van zuigelingen met ALL te verbeteren zou kunnen bestaan uit het toedienen van een ander, ondersteunend medicijn dat de leukemiecellen (tijdelijk) gevoeliger maakt voor de medicijnen.  

Het vervolg

Er is ontdekt dat bepaalde medicijnen de leukemiecel doden door de hoeveelheid calcium (Ca2+) in de cel drastisch te verhogen. Echter, in het geval van ongevoeligheid voor deze middelen blijkt er een eiwit in de cellen aanwezig die dit voorkomt, met als gevolg dat deze cellen zich niet door deze medicijnen laten doden. Voorzichtige resultaten laten zien dat wanneer dit specifieke eiwit geremd of geblokkeerd wordt, de anders ongevoelige cellen juist gevoelig worden voor de medicijnen. Momenteel wordt er daarom onderzocht of en hoe het blokkeren van dit eiwit ingepast zou kunnen worden in de behandeling van patiënten die slecht reageren op deze medicijnen met als doel de kans op genezing te vergroten.  

Conclusie  

Bij de start van dit project was er nog maar weinig bekend over mogelijke oorzaken van de ongevoeligheid voor medicijnen. Dit 4-jarig onderzoeksproject heeft zich dan ook gericht op het ontrafelen van de mechanismen die ten grondslag liggen aan deze ongevoeligheid. Dit heeft geleid tot de identificatie van ten minste een drietal mechanismen die betrokken zijn bij de ongevoeligheid tegen de medicijnen. Er zijn verscheidene medicijnen gevonden die in het laboratorium in staat zijn deze ongevoeligheid (deels) op te heffen en de respons van de leukemiecellen op de medicijnen sterk verbeteren. Een volgende stap is om te onderzoeken of deze medicijnen tevens de gevoeligheid voor medicijnen zoals prednison en dexamethason in muismodellen en uiteindelijk in de patiënt kunnen verhogen.  

Onderzoeksnummer: 13     
Centrum: Sophia Kinderziekenhuis – Erasmus MC Rotterdam 
Startjaar: 2007 
Looptijd: 4 jaar 
Totale kosten/bijdrage KiKa: € 616.082